Thập Thiện Nghiệp Đạo là một bộ kinh nhỏ, hướng dẫn con người tu tập thiện nghiệp, xa rời ác nghiệp. Bộ kinh này thường được nhắc đến với câu nói “Đức năng thắng số”. Về lý thuyết, điều này đúng, nhưng trên thực tế, nhiều người hiểu khá sơ sài, thiếu phương pháp cụ thể và thực hành đúng đắn nên không đạt được kết quả như mong muốn. Việc định nghĩa “sống thiện” cũng là một câu hỏi mà ngay cả những người giàu có, trí tuệ cũng khó có thể diễn đạt ngắn gọn. Vậy sống thiện là gì? Sống ác là gì?
Sống thiện là những quyết định mang lại lợi ích trong tương lai, dù hiện tại có thể gặp thiệt thòi. Ví dụ, khi con cái hư hỏng, cha mẹ nghiêm khắc dạy bảo, la mắng, thậm chí đánh đòn. Tuy hiện tại con cái có thể buồn, giận, nhưng về lâu dài, chúng sẽ nên người. Đó chính là thiện. Ngược lại, nuông chiều con cái quá mức, tuy hiện tại chúng vui vẻ, nhưng tương lai chúng sẽ hư hỏng. Đó là ác.
Hình ảnh minh họa cha mẹ dạy dỗ con cái
Bát Nhã Tâm Kinh, một bộ kinh đầy trí tuệ, cũng đề cập đến khái niệm “nghiệp”. Chúng ta thường nói “do nghiệp của tôi”, “tại số phận”, nhưng thực sự hiểu gì về nghiệp? Nghiệp bao gồm sự nghiệp, tác nghiệp, đồng nghiệp, tốt nghiệp, lập nghiệp, thất nghiệp… “Sự” là việc làm, “nghiệp” là kết quả. Nghiệp thể hiện qua thân, miệng, ý. Thân có ba, miệng có bốn, ý có ba, tất cả đều do ý mà ra. Hiểu rõ nghiệp của mình, họa phước nằm ở đâu, chúng ta có thể tự điều chỉnh, tu sửa để hướng đến phước lành.
Kinh Thập Thiện Nghiệp Đạo dạy rằng: không sát sanh (không giết hại), không trộm cướp (không lấy đồ của người khác), không tà dâm (không xâm phạm tình cảm của người khác). Đó là nghiệp ở thân. Nghiệp ở miệng gồm: không nói dối, không nói hai lưỡi, không nói lời hung dữ, không nói lời thêu dệt. Giữ được bốn nghiệp của miệng rất khó, bởi ngày nay, con người dễ phạm khẩu nghiệp.
Hình ảnh minh họa luật nhân quả
Nghiệp ở ý gồm: không tham, không sân, không si. Si mê là gốc rễ của tham sân si. Khi si mê, chúng ta có cái tôi, cái ngã, muốn đủ thứ, nghĩ mình làm được, nghĩ phải lo cho gia đình, tham công tiếc việc, tham danh lợi, tham tình cảm… Khi tham mà không được như ý, sân hận nổi lên, thể hiện qua lời nói, hành động. Tất cả đều do si mê mà ra, mà si mê xuất phát từ thức thứ bảy. Thức thứ bảy che lấp sáu thức trước và thức thứ tám (linh tánh, Phật tánh, chân như). Duy Thức Học, Pháp Tướng Tông là những bộ kinh nói về cách vận hành tâm trí. Ai làm chủ được mình khi giận, buồn, vui? Khi si mê, thức thứ bảy che khuất, khiến chúng ta không làm chủ được mình.
Giữ được mười nghiệp này, chúng ta giảm bớt tạo oán. Biết tu sửa, làm lành, thay vì sát sanh, chúng ta phóng sanh, dưỡng sanh (dưỡng sanh người vẫn hơn phóng sanh). Thay vì trộm cướp, chúng ta bố thí. Thay vì tà dâm, chúng ta giữ gìn chánh hạnh, chung thủy. Nói chân thành, thay vì những lời ác ý, hãy nói lời thuận theo hoàn cảnh, làm người khác vui vẻ, nhưng không quá hoa mỹ.
Hình ảnh minh họa việc phóng sanh
Không tham lam ngũ dục (tài, sắc, danh, thực, thụy). Không ai tránh khỏi những cám dỗ này, nhưng cần giảm bớt sự si mê, sân hận tùy theo hoàn cảnh. Để không si mê, cần tu trí huệ. Trí huệ giúp chúng ta hiểu lẽ thật, giảm bớt sự chi phối của âm dương, thay đổi vận mệnh. Kinh Thập Thiện Nghiệp Đạo là phương pháp thực tế để tu trí huệ, sống lành, sống thiện.