Nghiệp là gì? Người đời thường hiểu nghiệp theo nghĩa tiêu cực, ví dụ khi gặp khó khăn, người ta thường than thở “nghiệp tôi nặng”. Sự thật là họ chưa hiểu rõ về nghiệp và cũng chưa tìm cách hóa giải. Họ chỉ mong nghiệp dứt thì phước mới đến. Nói một cách dễ hiểu, nghiệp chính là hành động và kết quả của hành động đó tích lũy theo thời gian.
Tài sản vật chất không thể mang theo khi ngủ, nhưng nghiệp thì có thể, thậm chí còn mang theo sang cả kiếp sau. Vậy tại sao chúng ta lại giữ những suy nghĩ và lời nói tiêu cực trong tâm trí mình? Tạng thức giống như một kho báu, vậy mà chúng ta lại chất đầy rác rưởi vào đó. Rồi lại than thân trách phận vì sao mình khổ đau, phiền não.
Nghiệp chính là sự tạo tác, hay nói cách khác là hành động và kết quả của hành động đó. Nghiệp tích lũy theo thời gian, đến khi lâm chung, chính nghiệp sẽ dẫn dắt chúng ta. Nghiệp ảnh hưởng đến mọi mặt trong cuộc sống con người: tác nghiệp, lập nghiệp, đồng nghiệp, thất nghiệp, sự nghiệp… Nghiệp được chia làm hai loại: nghiệp thiện và nghiệp ác.
Mô tả ảnh: Một cái cây lớn đang mọc
Nghiệp lại được phân thành bất định nghiệp và định nghiệp. Bất định nghiệp là hành động không có ý thức kèm theo, ví dụ như đánh răng rửa mặt mỗi sáng. Định nghiệp là hành động có ý thức kèm theo, ví dụ như thường xuyên nói tốt về người khác là nghiệp lành, thường xuyên chỉ trích người khác là nghiệp bất thiện. Một thói quen lặp đi lặp lại lâu ngày sẽ tích lũy thành nghiệp. Nghe kinh, trì chú, tập thể dục đều là những cách tạo nghiệp lành cho tâm và thân.
Ban đầu, nghiệp dẫn dắt chúng ta. Khi nghiệp tích lũy đủ lớn, nó sẽ trổ quả. Thiện nghiệp trổ quả thiện, ác nghiệp trổ quả ác. Cuối đời, khi lâm chung, nghiệp thiện nhiều sẽ được sinh về ba cõi thiện, nghiệp ác nhiều sẽ bị đọa vào ba đường ác. Giống như một cái cây, nó ngả về phía nào là do nó lớn lên nghiêng về phía đó.
Mô tả ảnh: Hình minh họa vòng tròn luân hồi
Chúng ta sinh ra trong gia đình, văn hóa, vùng miền, quốc gia nào đều ảnh hưởng đến thói quen của chúng ta. Những thói quen này được hình thành từ nhỏ và theo ta suốt cuộc đời. Sở thích, hội nhóm cũng góp phần tạo nên cộng nghiệp. Nghiệp quả trong tạng thức được tích lũy từ vô lượng kiếp trước, cộng hưởng với cộng nghiệp của gia đình và xã hội tạo nên nghiệp lực dẫn dắt chúng ta.
Mỗi hành động chúng ta tạo ra đều lưu lại trong tạng thức, hay còn gọi là A-lại-da thức. Đây là kho chứa tất cả hạt giống thiện ác qua bao đời. Có nghiệp nhân ắt có nghiệp quả, từ quả lại thành nhân, cứ thế luân hồi. Giống như nước, khi đủ duyên sẽ chuyển hóa từ thể lỏng sang thể khí, rồi thành mây, thành mưa, gặp lạnh thành đá (thể rắn), hết lạnh lại trở về thể lỏng.
Tạng thức chứa vô số hạt giống thiện ác, chúng hỗ trợ và phá hoại lẫn nhau. Khi học kinh Phật, hạt giống kinh Phật sẽ rơi vào tạng thức, gọi là hiện hạnh huân chủng tử. Khi học thuộc và diễn giải được ý nghĩa của kinh, từ tạng thức lời kinh phát khởi, gọi là chủng tử huân hiện hạnh. Thường xuyên ôn lại lời kinh là hiện hạnh huân chủng tử. Chúng ta huân tập chủng tử nào thì sẽ giỏi về việc đó, gặp gỡ những người cùng sở thích, cùng sự huân tập.
Một đời chúng ta huân tập điều gì nhiều, chủng tử nào nhiều thì đời sau sinh ra với những chủng tử đó nổi bật hơn. Những đứa trẻ có năng khiếu về toán học, âm nhạc, Phật học là do đời trước đã tích lũy nhiều chủng tử đó trong tạng thức.
Nghiệp nhân dẫn đến quả báo, cứ như thế luân hồi bất tận. Hiện báo là quả báo của hiện tại, sinh báo là quả báo của đời sau, hậu báo là quả báo của rất lâu sau. Tướng mạo, giọng nói, gia cảnh mỗi người khác nhau là do sức mạnh của chủng tử chứa trong tạng thức khác nhau. Sức mạnh ấy lôi kéo chúng ta thọ sanh trong lục đạo luân hồi không ngừng nghỉ.
Muốn ngày mai, tháng sau, năm sau và cả đời sau được an ổn, chúng ta phải tích lũy những hạt giống thiện vào trong tạng thức của mình.
