Vì sao nên lập bàn thờ Phật tại gia? Lập bàn thờ Phật, dù chưa thành Phật, nhưng có thể giúp giảm nghiệp chướng, tăng phước báu. Việc ngày ngày huân tập theo lời Phật dạy, đặc biệt là Thập Thiện Nghiệp Đạo kinh, là nền tảng để trở thành người thiện lương. Bàn thờ Phật trong nhà cũng là duyên lành cho con trẻ học cách đảnh lễ, thờ phụng. Thờ phụng không có đúng sai, chỉ cần hợp lý, hợp sự, như Pháp là được. Mỗi văn hóa, vùng miền đều có nghi lễ và hình thức thờ phụng khác nhau. Tuy nhiên, mỗi gia đình nên có một bàn thờ Phật, dù nhỏ, để thể hiện sự cung kính. Khi lập gia đình, ra ở riêng, dù nhà thuê hay nhà mua, việc tự lập bàn thờ Phật cũng là một dấu mốc trưởng thành trong tâm thức, mang lại cảm giác an yên, đúng đắn.
Bàn thờ Phật là nơi hướng tâm về thiện, cầu nguyện, sám hối, được chư Phật gia hộ. Có người tự cho mình mạnh mẽ, kiên cường, Phật tại tâm, không cần thờ phụng. Tuy nhiên, khi rơi vào khổ nạn, biết cầu ai? Có bàn thờ Phật, người thân có nơi nương tựa tâm linh, nhất là với người sơ phát tâm, hình tướng vẫn hơn là tưởng tượng. Việc ngày ngày thắp hương, khấn nguyện sẽ tạo nên sự linh ứng với chư Phật.
Bàn thờ Phật tại gia
Trong nhà có bàn thờ Phật, dù lớn hay nhỏ, đều giúp tâm an, hướng theo hạnh Phật, giữ tâm ý lành, gần bạn hiền, xa bạn ác, nhất tâm đoạn ác tu thiện. Bàn thờ Phật cũng như một lá chắn phong thủy, nuôi dưỡng tâm từ bi, bố thí, nhẫn nhục của gia chủ. Pháp vị này không phải ai cũng cảm nhận được, chỉ những người đã trải nghiệm không gian thờ Phật trang nghiêm, thanh tịnh mới thấu hiểu.
Có quan niệm cho rằng chưa đủ tuổi không nên thờ Phật. Đây là mê tín, không kinh điển nào quy định tuổi thờ Phật. Thờ Phật là theo hạnh Phật, mong cầu giác ngộ, không phân biệt tuổi tác. Một số vùng miền có văn hóa thờ gia tiên phải là trưởng nam hoặc nhà chính. Tuy nhiên, ông bà đã tái sinh, nếu chưa siêu thoát sẽ báo mộng cho người thân. Việc thờ cúng là để tưởng nhớ, noi gương, duy trì nét đẹp văn hóa, không phân biệt trưởng nam hay đủ tuổi. Việc thờ Phật hay gia tiên tùy thuộc hoàn cảnh, được người trong nhà đồng thuận là được.
Ý nghĩa của việc thờ Phật là gì? Mọi ngành nghề đều có phương trình, học làm người thiện cũng vậy. Kinh Phật là kim chỉ nam, giáo dục nhân quả, giúp người hướng thiện, an vui. Lời thiện trong kinh lưu vào A-lại-da thức, là kho chứa mọi chủng tử. Tạng thức chứa nhiều thiện sẽ đi về cõi thiện. Tâm ý hướng Phật, dù đi chùa thường xuyên, cũng không bằng ngày ngày đứng trước bàn thờ tại gia khấn nguyện. Tượng Phật ở chùa hay ở nhà đều như nhau, tượng trưng cho đức hạnh của Phật, cho cái tâm thanh tịnh của chính mình.
Tượng Phật Thích Ca
Nhiều gia đình người Hoa có bàn thờ gia tiên ngay phòng khách, bàn thờ Phật, thần, thánh trên cao, bàn thờ ông Táo sau nhà, ngụ ý trước, giữa, sau nhà đều có các vị canh giữ, gia hộ. Đi chùa cầu danh lợi có như pháp không? Cầu tài, cầu danh, cầu lộc có thể cầu thánh, cầu thần, không nên cầu Phật. Phật không có quyền năng ấy. Đi chùa, viếng Phật hay có bàn thờ Phật tại gia giúp tâm hướng thiện, phát nguyện sống theo đức hạnh, lời dạy của Phật qua kinh điển, Tam tạng Thánh giáo. Phật là bậc thầy, giáo hóa chúng sanh. Trong nhà có bàn thờ Phật, sống theo hạnh Phật là ngôi nhà có phúc khí, được chư Phật, Bồ Tát gia hộ.
Không gian thờ phụng như thế nào là phù hợp? Chọn nơi thờ phụng không dễ, nhất là nhà ở thành phố chật hẹp. Quan trọng nhất là lập bàn thờ Phật giúp tâm hướng thiện, bàn thờ trang nghiêm, phù hợp không gian. Những vấn đề khác như hướng, kích thước, pháp khí, tuổi tác đều là thứ yếu. Không gian đặt bàn thờ không cần quá lớn. Một số lưu ý khi chọn đặt bàn thờ: không đối diện cửa, nơi yên tĩnh càng tốt; không đặt dưới nhà vệ sinh tầng trên, tầng trên cũng không nên có giường ngủ đè lên; tránh gần nơi ô uế, nhà vệ sinh, thùng rác; không đặt tượng Phật trong phòng ngủ; không để bàn thờ quá cao hoặc quá thấp; có thể thờ chung Phật và gia tiên, tượng Phật nên đặt cao hơn bài vị.
Pháp khí trên bàn thờ Phật
Gia đình có điều kiện có thể dành tầng trên cùng làm phòng thờ. Tuy nhiên, nếu gia chủ lười biếng sẽ ít lui tới, thắp hương, khiến không gian thiếu sinh khí. Gia chủ sơ phát tâm nên chọn vị trí phù hợp dưới tầng trệt, tiện cho việc đảnh lễ, thắp hương, dâng hoa, đặc biệt là khuyến khích con trẻ lại Phật, sống theo hạnh Phật. Chọn không gian thờ phụng tùy thuộc hoàn cảnh, tư duy, miễn sao trang nghiêm, chỉnh chu, không cần quá cầu kỳ. Khi đã có không gian thờ phụng, nên ngày ngày khấn nguyện, trì trú, niệm Phật, ngồi thiền, giữ không gian sạch sẽ, trang nghiêm, tâm thức thanh tịnh, ngôi nhà sẽ ấm cúng, được chư Phật, Bồ Tát gia hộ.
Chọn vị Phật nào để thờ? Việc chọn Phật để thờ phụng không cố định, không phân biệt tuổi tác, tùy tâm ý và duyên của mỗi người. Có thể giai đoạn đầu thờ vị Phật này, giai đoạn sau thờ vị Phật khác. Nên thỉnh tượng mới, nếu là tượng cũ cần biết rõ nguồn gốc, tránh linh khí không tốt. Nếu chọn Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, nên theo hạnh của Ngài, ở lại cõi này giúp chúng sinh, tự độ rồi mới độ tha. Nếu chọn tượng Quán Thế Âm Bồ Tát, hạnh của Ngài là từ bi, cứu khổ, giúp người an vui. Nếu chọn tượng Địa Tạng Vương Bồ Tát, Ngài đại diện cho sự hy sinh, vào chốn nguy hiểm để cứu người. Có người thích thờ Tây Phương Tam Thánh, có người chọn Phật A Di Đà, Phật của cõi Cực Lạc, nơi hội tụ thượng thiện nhân. Tóm lại, chọn bất kỳ tượng Phật nào, nên phát tâm theo hạnh của vị Phật ấy. Tượng Phật là biểu pháp, không có Phật ngự trong tượng. Để đến bờ giác ngộ, sống theo hạnh Phật, cần công phu tu học, không thể tự nhiên giác ngộ.
